Αρχειακό Υλικό της «Ελίκρανον ΑμΚΕ»
Όσον αφορά το δεύτερο τομέα, μετά από πολυετή έρευνα των συνεργατών μας σε βιβλιοθήκες και ιδιωτικά αρχεία στην ιδιαίτερη πατρίδα μας, στην Ελλάδα, στην Τουρκία κ.α. καταφέραμε να συλλέξουμε σπάνιο υλικό για τον τόπο μας. Τα υλικά αυτά (παλαιές εκδόσεις, σπάνια βιβλία για την ιστορία του τόπου μας, συλλογές δυσεύρετων ελληνικών εφημερίδων που εκδίδονταν στο εν Αλβανία, τμήμα της Ηπείρου, κείμενα παλαιοτέρων εποχών, κώδικες και παλαιόγραφα, διαθήκες, επιστολές, παραχωρητήρια κ.α.), ξεπερνούν τα 1000 ευρήματα. Αυτά προσπαθούμε να τα φέρουμε στο φως της δημοσιότητας, ώστε ν’ ανταποκριθούμε και στις ιστορικές συγκυρίες αλλά και στο ενδιαφέρον του επιστημονικού και όχι μόνο, αναγνωστικού κοινού, στην Αλβανία, την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένα σημαντικό κομμάτι της έρευνάς μας επικεντρώθηκε στη συγκέντρωση παλαιών χειρογράφων (ιστορικά κείμενα, επιστολές και ανέκδοτα βιβλία) που μαρτυρούν και αποδεικνύουν την, από αιώνων, ύπαρξη του Ελληνισμού στην περιοχή αυτή.
Κάθε μία από τις συλλογές αυτές είναι μοναδική και συνιστά από μόνη της αξιόλογο τεκμήριο, καθώς παρέχει πλήθος πληροφοριών για την καθημερινότητα και τα μεγάλα γεγονότα της εποχής. Οι συλλογές αυτές αποτυπώνουν, από την τοπική οπτική, μείζονα θέματα σε βάθος χρόνου: την διοικητική διάρθρωση και λειτουργία των επαρχιών και των κοινωνιών στις οποίες κυκλοφορούσαν, την εξέλιξη του Ηπειρωτικού Ζητήματος γενικά και ειδικά του Ελληνισμού στη σημερινή αλβανική επικράτεια, τις πολιτικές των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή, κυρίως της Τουρκίας, της Ιταλίας, της Αυστρίας και της Γερμανίας, τις πρωτοβουλίες των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την ιταλική εισβολή και κατοχή της δυτικής Ηπείρου, την ίδρυση του αλβανικού Κράτους, την αυτονόμηση της αλβανικής εκκλησίας κ.α.
Ανακεφαλαιώνοντας, οι εν λόγω συλλογές προσφέρουν σημαντικά ιστορικά τεκμήρια που μπορούν να διευρύνουν τη γνώση Ελλήνων και Αλβανών για το ιστορικό παρελθόν σε μια περιοχή που είναι σταυροδρόμι λαών, αιώνιων συγκρούσεων, αλλά κυρίως αναπόφευκτης συμβίωσης. Ο κατάλογος αρχείων και τα δείγματα σελίδων εκ των συλλογών αυτών, που επισυνάπτουμε παρακάτω νομίζουμε πως πείθουν περί αυτού.
Συλλογή ιστορικών αρχείων
Χάριν των προσπαθειών των συνεργατών μας η Ελίκρανον ΑμΚΕ διαθέτει σήμερα τεράστιο όγκο πολύτιμων αρχείων (σε μορφή χειρογράφων ή από δημοσιεύματα παλιών εφημερίδων), συμπατριωτών μας που αναφέρονται στην ιστορία, στις παραδόσεις και στον πολιτισμό του Ελληνισμού στη Βόρειο Ήπειρο και γενικότερα στην Αλβανία. Αναφέρουμε εξ αυτών: τα αρχεία εφημερίδων ελληνο-ηπειρωτικού και αλβανικού ενδιαφέροντος αρχής γενομένης από το 1878, τη συλλογή εκατοντάδων παλαιογράφων (χειρόγραφες επιστολές, κώδικες, διαθήκες, παραχωρητήρια κ.α.), από τις περιοχές Κορυτσάς, Κολωνίας, Λιούντζης, Πρεμετής, Δελβίνου, Χιμάρας, Θεολόγου, Δροπόλεως κ.α., τη συλλογή εκατοντάδων σελίδων οθωμανικών εγγράφων, που αφορούν τις περιοχές μας (διατυπωμένων στην παλαιοτουρκική γλώσσα), τη συλλογή δεκάδων διαθηκών Βορειοηπειρωτών ευεργετών, τους Φακέλους αρχείων για κάθε μία εκ των ελληνικών κοινοτήτων στην Αλβανία, τη συλλογή δεκάδων καταστατικών σωματείων των εν αποδημία Ελλήνων εξ Αλβανίας για την περίοδο 1878- 2015 κ.α.
Άμεσος βασικός στόχος του φορέα μας είναι: Όλο αυτό το πολύτιμο ιστορικό υλικό να δει το φως της δημοσιότητας και να καταστεί εργαλείο έρευνας και κίνητρο προς τους ενδιαφερόμενους ερευνητές και διανοούμενους για την περαιτέρω μελέτη και εξερεύνηση της ιστορικής αληθείας αφενός και, αφετέρου να συμβάλλουμε στην καλλιέργεια φιλαλληλίας και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των λαών της περιοχής μας με μια σειρά πολιτιστικών-επιστημονικών δράσεων.
Αρχεία ελληνικών εφημερίδων τοπικού ενδιαφέροντος από το 1830
Διαθέτουν ακόμα στη βιβλιοθήκη τους ως αρχειακό υλικό (για τις ανάγκες των μελετητών–ερευνητών), μεγάλο μέρος από τα αρχεία εφημερίδων: Φωνή της Ηπείρου, Ήπειρος, Πελασγός, Πελασγός Κορυτσάς, Ηπειρωτική Άμυνα, Ομόνοια Concordia, Πυρσός Βορείου Ηπείρου, Βορειοηπειρωτικός Αγών, Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός, Η Βόρειος Ήπειρος, Η σκλαβωμένη Βόρειος Ήπειρος, Λαϊκό Βήμα, Βορειοηπειρωτικό Βήμα, Βορειοηπειρωτικά Νιάτα, Βόρειος Ήπειρος, κ. α.
Παράλληλα δημιουργήσαμε αρχείο με όλες τις ελληνικές περιοδικές εκδόσεις,, που κυκλοφόρησαν μετά το 1990 στην Αλβανία, την Ελλάδα και το εξωτερικό και που ασχολούνται με θέματα που αφορούν τον Ελληνισμό στην Αλβανία. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στους σημερινούς και μελλοντικούς ερευνητές να έχουν ένα σημείο αναφοράς για μελέτες που αφορούν τον Ελληνισμό στην Αλβανία. Αρκεί γι’ αυτό να αναφέρουμε πως σήμερα μπορούμε να διαθέσουμε στους ερευνητές πλήρη σειρά των εφημερίδων: Ελληνισμός, Ο Παλμός της Λεσινίτσας, Ρωμιοσύνη, Τα νέα της Πολύτσιανης, Φωνή του Πωγωνίου, Λαϊκό Βήμα, Η Φωνή της Ομόνοιας, Η Βόρειος Ήπειρος σήμερα, Ελευθερία, Δημοτική Φωνή, Δικαίωμα, Πύρρος, Δρυς, Η φωνή του Βορειοηπειρώτη, Μεγαλόχαρη Πολύτσιανη, Αφύπνιση, Το Γαλάζιο Μάτι, Ηπειροδρόμιο, Προβολή, Λυκούρσιον, Γριάζδανη, Ο Φάρος του Λαζατιού, Ελεύθερο Βήμα, Νέο Βήμα, Πανβορειοηπειρωτική φωνή, Φωνή Πανβορειοηπειρωτικής, Ομογενής, Η φωνή της Χειμάρρας Χειμάρρα, Himara eu., Ευθύνη, Πρόοδος, Ταχυδρόμος της Ηπείρου, MegaΒήμα, Ελεύθερη φωνή, Φωνή ελπίδας, Βορειοηπειρωτική προοπτική, Μηλέα-Η φωνή των Σωπικιωτών, Ο Καβαλώνας, Η Φωνή της Κρανιάς, Η Φωνή της Δίβρης, Αλλαγή τώρα, Το γραφικό Βουλιαράτες, Ελεύθερη φωνή, κ.α.
Επιπλέον διαθέτουμε προς ψηφιοποίηση, έρευνα και μελέτη
- Συλλογή εκατοντάδων παλαιογράφων (χειρόγραφες επιστολές, κώδικες, διαθήκες, παραχωρητήρια κ.α.), από τις περιοχές Κορυτσάς, Κολωνίας, Λιούντζης, Πρεμετής, Δελβίνου, Χιμάρας, Θεολόγου, Δροπόλεως κ.α.
- Συλλογή εκατοντάδων σελίδων οθωμανικών εγγράφων, που αφορούν τις περιοχές μας (διατυπωμένων στην παλαιοτουρκική γλώσσα).
- Συλλογή δεκάδων διαθηκών Βορειοηπειρωτών ευεργετών.
- Φάκελοι αρχείων για κάθε μία εκ των ελληνικών κοινοτήτων στην Αλβανία.
- Συλλογή δεκάδων καταστατικών σωματείων των εν αποδημία Ελλήνων εξ Αλβανίας για την περίοδο 1878- 2015.
Διευκρινίζουμε ότι, όλα αυτά τα αρχεία που είναι ελληνικού ενδιαφέροντος, τα έχουμε συλλέξει σελίδα-σελίδα από ιδιωτικές συλλογές και αρχειακές πηγές στα χωριά μας και σε διάφορες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, στην Αλβανία και αλλού. Με τις δυνάμεις μας προχωράμε για αρκετά από αυτά στη συντήρηση και την αποκατάστασή τους και, κάποια είναι έτοιμα προς έκδοση είτε ως πρωτογενές ιστορικό υλικό είτε σε προχωρημένη μορφή έρευνας με σχόλια και παραπομπές.